O abraio ante o misterio

Imaxe da Fe na fachada de Acibecharías da Catedral de Santiago de Compostela. Presenta os ollos tapados.

Moito se ten falado das relacións entre razón e fe, entre a crenza e os feitos consumados. Estes termos en primeiro lugar son confusos. Primeiro temos que definir que é fe e que é crenza. Non serei eu quen o faga, desde logo. En galego a fe e a crenza son conceptos moi semellantes. Porén, ocorríuseme que estas dúas palabras en grego e en latín agochan matices e complexidades que nós herdamos. A fe en grego é pistis e en latín fides e veñen da mesma raíz na antiga lingua dos indoeuropeos (*bhidh-), relacionada con aquilo que resulta sinxelo de considerar certo, coa persuasión; sería unha sorte de convencemento.

Isto da fe e da crenza comeza a complicarse: moitas palabras que chegan a nós traducidas de distintas linguas e que expresan conceptos distintos. Crenza ven do latín credentia, do verbo credo, composto de cor dare ‘entregar o corazón’. Santo Tomé de Aquino –xa se fixera antes esta pregunta Santo Agostiño– distinguiu na Summa Theologiae (II-II, q. 2, a. 2) tres réximes verbais para o verbo credere que modifican radicalmente o seu sentido:

  1. Credere Deum: Crer que Deus existe. Afirmas intelectualmente a existencia de Deus.
  2. Credere Deo: Crer o que Deus di. Máis profunda que a anterior, dás a Revelación de Deus ao Home por válida.
  3. Credere in Deum: Crer en Deus amando. É a máis profunda das tres e aquela á que debe aspirar todo cristián. Consiste nunha fe vivificada pola caridade.

As tres expresións tradúcense ao galego do mesmo xeito, «crer en Deus». Pérdense todos estes matices e a expresión pode significar cousas moi distintas. Santo Tomé definía as dúas primeiras expresións como fe informe e a última como fe formada, un grao superior ou máis intenso de fe. Ademais, a etimoloxía de crenza (credo > cor dare ‘entregar o corazón’) coincide máis ben con este terceiro sentido.

Imos complicar un pouquiño máis este asunto das crenzas. Esta palabra ten outro significado. É algo así como o que está por debaixo do saber certeiro. Cando un está seguro de algo, sábeo; cando non, soamente o cre. Esta idea da crenza por debaixo dun saber superior, máis achegado á realidade, é pura filosofía platónica. Platón considera que a imaxinación e as crenzas forman parte dun plano inferior da realidade (mundo sensible) en contraposición a un mundo intelixible que compoñen os números e as ideas, que son a culminación do pensamento. Cando un coñece a idea do Ben Supremo (Deus) non poderá volver a facer o mal. Isto é influencia de Sócrates, quen pensaba que o mal era produto da ignorancia do ben, e quen coñecese o ben non podería facer o mal.

Hai un problema serio de terminoloxía. E digo serio porque estas palabras son importantísimas para calquera home, máis para un cristián. Falamos de que cada vez «hai menos fe» e non sabemos definir o que é iso da fe. Tamén dicimos que «a xente xa non cre» e non somos capaces de definir o que é crer. Ou cremos que o sabemos (non estamos seguros). A crenza está afastada do Ben e da Verdade? Xa dixen que eu non ía responder a isto.

¡Se acerca el Domingo Inquieto!

Como sabes, este domingo día 4 celebramos el primer Domingo Inquieto de este curso. Los Domingos Inquietos son un encuentro con charla + picoteo + coloquio sobre temas de actualidad, de formación o (como en este caso) para conocer el testimonio de personajes tremendamente interesantes.

Oriol Jara va a compartir con nosotros su testimonio de fe y conversión. ¿Quieres un spoiler de lo que te vas a encontrar? ¡Puedes ver esta entrevista que le hicieron en Efecto Avestruz, el programa de entrevistas de la Asociación Católica de Propagandistas!

¡Y muy importante! Como parte de los Domingos Inquietos es compartir una cena de picoteo, nos es muy útil si puedes avisar si vas a venir. ¿Cómo? Rellenando este formulario. Así podremos calcular cuánta comida tenemos que preparar. ¡Muchas gracias!